Quốc hội thông qua Luật Giáo dục đại học (sửa đổi): Mở đường cho đột phá trong đổi mới sáng tạo và tự chủ đại học

Sáng 10/12, trong chương trình làm việc của Kì họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi). Với 411/440 đại biểu tán thành, chiếm 86,89%, dự luật chính thức được thông qua sau quá trình tiếp thu, chỉnh lí công phu từ Chính phủ và các cơ quan của Quốc hội.

Luật Giáo dục đại học được thông qua với đa số đại biểu tán thành

Nhiều điểm mới mang tính đột phá

Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) thiết lập một hệ thống giáo dục đại học thống nhất, quản trị tiên tiến, gia tăng sức mạnh nội sinh; kết thúc hoạt động của Hội đồng trường tại các cơ sở giáo dục đại học công lập và tăng cường vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng trong cơ sở giáo dục đại học. Luật đảm bảo quyền tự chủ toàn diện của các trường đại học về không gian học thuật, đội ngũ cán bộ, nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, tài chính và hợp tác quốc tế.

Luật tạo bước đột phá trong quản trị cấp cơ sở, đồng bộ giữa các trình độ đào tạo, tăng tính quyết định của cơ sở giáo dục đại học. Nhà nước quản lí hệ thống theo chuẩn, ứng dụng công nghệ thông tin và kết hợp nhuần nhuyễn giữa hậu kiểm – tiền kiểm để đảm bảo chất lượng.

Luật đổi mới hoạt động giáo dục đại học theo hướng thúc đẩy học tập suốt đời, hiện đại hóa chương trình, học liệu, công nghệ, thu hẹp khoảng cách với thị trường lao động và kiểm soát chặt chẽ các nhóm ngành giáo viên, sức khỏe, pháp luật.

Quang cảnh phiên họp

Chính sách đầu tư hướng tới các cơ sở giáo dục đại học đạt chuẩn, nâng chuẩn; hình thành đại học xuất sắc dẫn dắt hệ thống; huy động mọi nguồn lực và tạo sân chơi cạnh tranh bình đẳng giữa công lập và tư thục. Luật mở hành lang thu hút đội ngũ giảng viên giỏi, hỗ trợ sinh viên từ đại học đến sau đại học; thúc đẩy đào tạo gắn với nghiên cứu khoa học và công nghệ mới.

Dự thảo Luật được rà soát kỹ lưỡng, tiếp thu đầy đủ ý kiến đại biểu Quốc hội, các bộ ngành và chuyên gia. Xuyên suốt 46 điều của dự thảo là cụm từ khóa: “Hiện đại hóa giáo dục đại học, gia tăng chất lượng đào tạo đại học”.

“Tự chủ” nhưng không “tự lo”

Trước khi Quốc hội biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Nguyễn Kim Sơn đã trình bày báo cáo tiếp thu, chỉnh lí dự thảo.  

Dự thảo luật nhận được 336 ý kiến góp ý, trong đó 244 ý kiến của đại biểu Quốc hội, đồng thời tiếp thu hơn 3.000 ý kiến của Ủy ban Văn hóa và Xã hội. Các góp ý thể hiện sự kì vọng lớn đối với dự án Luật. Chính phủ đã tiếp thu, chỉnh lí toàn diện nhằm kiến tạo một dự thảo Luật rõ về cấu trúc, thông về thể chế, mạnh về hiệu lực, bền về thời gian.

Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lí dự thảo luật.

Một trong những nội dung trọng tâm là mở rộng quyền tự chủ đại học. Chính phủ đã tiếp thu ý kiến để thể chế hóa quan điểm tự chủ nhưng không "tự lo", đảm bảo Nhà nước và cơ sở giáo dục đại học cùng chia sẻ trách nhiệm phát triển hệ thống. Quy định mới hướng tới xây dựng mô hình tự chủ toàn diện, đồng thời đặt ra yêu cầu cao hơn về minh bạch, trách nhiệm giải trình và kiểm định chất lượng.

Về đại học vùng, dự thảo luật được chỉnh sửa theo hướng tăng hiệu quả quản trị, làm rõ chức năng điều phối chiến lược và rà soát giảm khâu trung gian theo tinh thần Nghị quyết 71. Với trường đại học thành viên, Chính phủ hoàn thiện quy định về địa vị pháp lí, đảm bảo sự thống nhất giữa mô hình tổ chức của Đại học Quốc gia, đại học vùng và hệ thống giáo dục đại học nói chung, theo tinh thần tinh gọn bộ máy và tăng hiệu quả vận hành.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành phiên họp

Luật làm rõ việc đào tạo bác sĩ nội trú, chuyên khoa 1 và chuyên khoa 2 là đào tạo chuyên sâu sau đại học theo hướng nghề nghiệp, không thuộc các trình độ học thuật thạc sĩ hay tiến sĩ. Bộ Y tế sẽ hướng dẫn, tổ chức và quản lí các chương trình này. Việc quy phạm hóa đảm bảo kế thừa mô hình đào tạo hiệu quả nhiều năm qua và đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế.

Luật sửa đổi đưa ra các chính sách đầu tư dài hạn, trong đó Nhà nước giữ vai trò chủ đạo hỗ trợ cơ sở giáo dục đại học công lập đào tạo các ngành mũi nhọn đạt chuẩn khu vực và quốc tế, đồng thời hỗ trợ có chọn lọc các trường đại học tư thục phát triển bền vững. Chính phủ cũng nghiên cứu mô hình trung tâm đào tạo quốc tế theo hướng giống trung tâm tài chính quốc tế, song cần tiếp tục đánh giá kỹ để đảm bảo khả thi.

Chính phủ đã tiếp thu ý kiến bổ sung quy định về chuyển đổi số, bao gồm hạ tầng công nghệ, an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu cá nhân, chuẩn năng lực số cho giảng viên và người học. Luật cho phép các trường đại học hợp tác với doanh nghiệp và viện nghiên cứu để triển khai các giải pháp công nghệ, đồng thời yêu cầu cơ sở giáo dục đại học thực hiện chuyển đổi số trong toàn bộ hoạt động quản trị và đào tạo.

Đại biểu dự phiên họp cùng Ban soạn thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi)

Chính phủ đã hoàn thiện dự thảo nghị định quy định chi tiết thi hành luật, đảm bảo tuân thủ quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Hồ sơ, trình tự xây dựng chính sách được chuẩn hóa nhằm bảo đảm tính minh bạch và khả thi khi áp dụng, thể hiện tầm nhìn cải cách, nhằm phát triển hệ thống giáo dục đại học hiện đại – tự chủ – minh bạch – hội nhập, gắn kết chặt chẽ với khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

(Nguồn: Bộ Giáo dục và Đào tạo)